Narasi Bāb al-‘Ilm: Kontekstualisasi Ali bin Abi Thalib dalam Periwayatan Hadis dan Pembentukan Tradisi Intelektual Islam

Authors

  • Ach Badri Amien Universitas Islam Negeri Sunan Ampel Surabaya
  • Widayatul Amalia Universitas Islam Negeri Sunan Ampel Surabaya

DOI:

https://doi.org/10.35719/mozaic.v4i02.2414

Keywords:

Ali bin Abi Thalib, Gerbang Ilmu, Periwayatan Hadis

Abstract

Ali ibn Abi Talib was known as a figure with a breadth of knowledge so that the Prophet called himself the city of knowledge, while Ali was called its gate. However, in the narration of hadith, Ali's contribution is relatively small compared to other companions such as Abu Hurairah or Anas ibn Malik. This condition raises academic questions that become a research gap because previous studies only highlight aspects of Ali's leadership and knowledge in general, without specifically examining the relationship between the title of bāb al-‘Ilm and the limited narration of hadith and its implications for the formation of Islamic civilization. This study aims to explain the reasons why the Prophet called Ali the gate of knowledge, analyze the factors that led to the small number of hadith he narrated, and trace the influence of his knowledge on the development of Islamic intellectualism. The approach used is descriptive qualitative through a literature study sourced from classical works and modern scientific literature. The findings of this study indicate that the title of bāb al-‘Ilm reflects Ali's spiritual and intellectual depth, while his careful narration of hadith is related to his commitment to maintaining the authenticity of the Prophet's words. On the other hand, his contributions to Islamic civilization are evident in laying the foundations of the science of grammar, strengthening the tradition of interpretation, and early theological-philosophical thought in Islam. Thus, this study provides novel value in understanding Ali ibn Abi Talib's intellectual position as a narrator and early architect of the Islamic scientific tradition.

References

‘Abdurraḥman bin Abī Bakar Jalāl al-Dīn al-Suyūṭī. Al-Muzahhir fī ‘Ulūm al-Balāghah wa Anwā’ihā. Juz, II. Beirūt: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1998.

———. Fatḥ Rubb al-Bariyyah Fĭ Taisīr Qirā’ah al-Fiyyah al-Suyūṭī fī ‘Ilm al-Ḥadīṡ. Mesir: Dār al-Lu’lu’ah, 2021.

———. Tārĭkh al-Khulafā’. t.t: Maktabah Nizzār al-Muṣṭafā al-Bazzār, 2004.

Abū ‘Adullāh al-Ḥakīm al-Nīsābūrī. Al-Mustadrak ‘Alā al-Ṣahīhain. Jilid III. Beirūt: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1990.

Abū al-Qāsim al-Ma’rūf Ibn ‘Asākir. Tārīkh Dimasyq. Jilid XLII. Damaskus: Dār al-Fikr, 1995.

Abū Ja’far Muḥammad bin ‘Amr bin Mūsā bin Ḥimād al-‘Uqaylī al-Makkī. al-Ḍu’afā’ al-Kabīr li al-‘Uqaylī. Juz, I. Beirūt: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1984.

Abuddin Nata. Ilmu Kalam, Filsafat dan Tasawuf. Jakarta: Amzah, 2021.

Aḥmad bin Muḥammad bin ‘Alī bin Ḥajar al-Haitamī. al-Ṣawā’iq al-Muḥriqah ‘Alā Ahl al-Rafḍ wa al-Ḍalāl wa al-Zandaqah. Juz, I. Libanon: Muassasah al-Risālah, 1997.

Aḥmad Syāyib. al-Uslūb. Mesir: al-Maktabah al-Nahḍah al-Miṣriyyah, 2003.

Ahmad Zaini. ‘Mengurai Sejarah Timbulnya Pemikiran Ilmu Kalam dalam Islam’. Esoterik: Jurnal Akhlak dan Tasawuf 1, no. 1 (June 2015): 167–87. doi:10.21043/esoterik.v6i1.

al-Ḥāfiż Abī Na’īm Aḥmad bin ‘Abdillāh al-Aṣfahānī. Ḥilyah al-Auliyā’ wa Ṭabiqāt al-Aṣfiyā’. Juz, X. Beirūt: Dār al-Fikr, 1974.

all, Ikhrom Norvaizi et. ‘Sejarah Kepemimpinan Ali bin Abi Thalib: Analisis Perannya dalam Perkembangan Peradaban Islam’. Tsaqafah & Tarikh 9, no. 1 (June 2024): 49–64.

all, Sumarni et. ‘Kontribusi Periode Tabi’in dalam Perkembangan Tafsir Al-Qur’an’. Wahana Islamika: Jurnal Studi Keislaman 9, no. 2 (2023): 227–38. doi:10.61136/r2wrqp18.

‘Awwād bin ‘Abdillāh al-Mu’tiq. al-Mu’tazilah wa Uṣūlihim al-Khamsah wa Mauqif Ahl al-Sunnah Minhā. t.t: Maktabah al-Rasyid, 1995.

Furqan. ‘Metodologi Tafsir Jami’ul Bayan Imam Thabari’. Tafse: Journal of Qur’anic Studies 8, no. 1 (June 2023): 88–103. doi:10.22373/tafse.v8i1.18397.

Husaini Muzakir Algayoni. ‘Ali bin Abi Thalib; Pelopor Filsuf Islam’. LintasGayo.co, 26 October 2019. https://lintasgayo.co/2019/10/26/ali-bin-abi-thalib-pelopor-filsuf-islam/.

Lajnah al-Fatāwā al-Syubkah al-Islāmiyyah. Fatāwā al-Syubkah al-Islāmī. Jilid VIII. t.t: Arsyif Lijamĭ’i al-Fatāwā al-‘Arabiyyah, 2009.

Marwan Djalim. ‘Filsafat dan Kehidupan: Inspirasi dari Pemikiran Ali bin Abi Thalib’. Kompasiana.com, 23 August 2023. https:kompasiana.com//filsafat-dan-kehidupan-inspirasi-dari-pemikiran-ali-bin-abi-thalib.

Muḥammad bin ‘Abdirraḥman al-Sakhāwī. al-Ajūbati al-Marḍiyyah Fĭmā al-Sakhāwī ‘Anhu min al-Aḥādīṡ al-Nabawiyyah. Juz, II. t.t: Dār al-Rāyah, 1418.

Muḥammad bin Abī Bakar al-‘Uṣfūrī. Al-Mawā’iẓ al-‘Uṣfūriyyah: Musytamilun ‘Alā Arba’īna min al-Aḥādīṡ al-Annabawiyyah. t.t: tp, t.t.

Muḥammad bin al-Ḥasan al-Zabīdī Abī Bakar. Ṭabaqāt al-Naḥwiyyĭn wa al-Lughawiyyĭn. t.t: Dār al-Ma’ārif, t.t.

Muḥammad bin ‘Alĭ Ibn al-Qāḍĭ Muḥammad Ḥāmid bin Muḥammad Ṣābir al-Fārūqĭ al-Ḥanafĭ al-Tihānawĭ. Mausū’ah Kasyāf Istilāḥāt al-Funūn wa al-‘Ulūm. Juz, I. Beirūt: Maktabah Labanān Nāsyirūn, 1996.

Muḥammad bin ‘Umar Nawawī al-Jāwī. Naṣāiḥ Al-Ibād Fī Bayāni al-Fāż Syaraḥ Munabbihāt ‘Alā al-Isti’Dād Liyaum al-Ma’ād Li Ibn Hajar al-‘Asqalānī. Beirūt: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1971.

Muḥammad ‘Ijāj Khaṭīb. Abū Hurayrah Riwāyah al-Islām. t.t: Maktabah Wahibah, 1982.

Muhammadiyah Amin. ‘Menelusuri Kehati-hatian Khulafa Al-Rasyidin dalam Periwayatan Hadis Nabi’. Tahdis 13, no. 02 (2022): 171–86.

Oktari Kanus. ‘Pembatasan dalam Periwayatan Hadis (Taqlil al-Riwayah)’. Al-Kawakib 3, no. 1 (2022): 1–10. doi:10.24036/kawakib.v3i1.

Sugirma. ‘Peran Khalifah Ali bin Abi Thalib dalam Meletakkan Dasar-dasar Ilmu Nahwu’. Foramadiahi: Jurnal Kajian Pendidikan Keislaman 11, no. 1 (n.d.): 158–71.

Tahera Qatbuddin. ‘The Sermon’s Of Ali Bin Abi Thalib: At The Confluence Of The Core Islamic Teachings Of The Qur’an And The Oral, Nature Based Cultural Ethos Of Seventh Century Arabia’. Anuario De Estudios Medievales 42, no. 1 (2012): 201–28. doi:10.3989/aem.2012.42.1.10.

Tegar Shidiq Pratama, and Dian Prayoga. ‘Masa Pemerintahan Ali bin Abi Thalib dari Tahun 655-650 M’. Jazirah: Jurnal Peradaban dan Kebudayaan 4, no. 2 (2023): 111–18. doi:10.51190/jazirah.v4i2.82.

Youssef Cahine. ‘The Rasionale of The Administrative Thought of Ali bin Abi Thalib and Administrative Schools (A Comparative Study)’. Journal of Public Administration and Governance 10, no. 1 (February 2020): 159–81. doi:10.5296/jpag.v10i1.16490.

Published

2025-12-01

How to Cite

Ach Badri Amien, & Widayatul Amalia. (2025). Narasi Bāb al-‘Ilm: Kontekstualisasi Ali bin Abi Thalib dalam Periwayatan Hadis dan Pembentukan Tradisi Intelektual Islam. Mozaic: Islamic Studies Journal, 4(02). https://doi.org/10.35719/mozaic.v4i02.2414